چرا صدای غیرعادی از خودرو شنیده می‌شود؟

به گزارش خودران، در خودرو دو تسمه اصلی وجود دارد؛ تسمه دینام و تسمه تایم. نقش هر دو در عملکرد موتور حیاتی است و باید علائم خرابی و زمان تعویض آن‌ها جدی گرفته شود.

اگر هنگام رانندگی از موتور صدای جیر جیر یا قیژ قیژ بشنوید، به احتمال زیاد یکی از تسمه‌ها یا پولی‌های متصل به آن دچار آسیب یا فرسودگی شده‌اند. چهار دلیل اصلی برای این نوع صدا وجود دارد:

1. فرسودگی تسمه دینام: هر تسمه عمر مشخصی دارد. در صورت تجاوز از حد کارکرد تعریف‌شده، تسمه خشک و لغزنده می‌شود و ایجاد سر و صدا می‌کند. این حالت معمولا به خرابی خود تسمه یا پولی‌های سفت‌کن و هرزگرد مربوط است.
2. کشش نامناسب تسمه: تسمه سفت‌کن وظیفه حفظ فشار مناسب روی تسمه را دارد. اگر تسمه فرسوده شود، تسمه سفت‌کن قادر به ایجاد کشش کافی نیست و لغزش تسمه، صدای جیر جیر یا قیژ قیژ تولید می‌کند. این صدا در زمان فعال شدن کمپرسور کولر یا پمپ هیدرولیک فرمان بیشتر شنیده می‌شود.
3. رطوبت محیط و شبنم: در مناطق شرجی، قطرات آب روی تسمه می‌نشینند و در لحظه نخست حرکت موتور ایجاد صدای قیژ قیژ کرده و سپس کاهش می‌یابد. اگر صدا از بین نرفت، تسمه فرسوده است.
4. تراز نبودن پولی‌ها: یکی از دلایل شایع، عدم هم‌راستایی پولی‌هاست. در این وضعیت تسمه از مسیر درست خارج می‌شود و اصطکاک اضافی ایجاد می‌کند.

خرابی تسمه دینام می‌تواند خطرناک باشد. برای مثال در موتور EF7 اگر تسمه دینام تنها یک پله از روی پولی بلغزد و از شیار اصلی خارج شود، رشته‌های پاره‌شده تسمه ممکن است وارد پولی میل‌لنگ شوند و سبب رد کردن تایم توسط تسمه تایم شوند؛ وضعیتی که آسیب جدی به موتور وارد می‌کند. بنابراین هیچ صدای ناشی از تسمه نباید نادیده گرفته شود و استفاده از قطعات اصلی باکیفیت ضرورت دارد.

برای تشخیص منشأ صدای جیر جیر، می‌توان مقدار کمی آب روی تسمه دینام اسپری کرد. اگر صدا موقتا قطع شد، مشکل از کشش تسمه است. در این حالت احتمال خرابی تسمه سفت‌کن یا ضعف فنر آن زیاد است. همچنین تست پولی‌ها با اسپری آب می‌تواند سه حالت به وجود آورد:

• اگر صدا بلافاصله قطع شود، یاتاقان پولی سالم است و مشکل از تسمه یا کشش آن است.
• اگر صدا ادامه یابد، یکی از پولی‌ها آسیب دیده است.
• اگر صدا بیشتر شود، تسمه بیش از حد سفت یا شل است، و باید تسمه سفت‌کن بررسی و در صورت فرسودگی تعویض شود.

برای بررسی دقیق‌تر، پس از باز کردن کاپوت خودرو را روشن کنید و حرکت چرخشی پولی‌های دینام، کمپرسور کولر، واترپمپ و میل‌لنگ را از نظر تابیدگی و لرزش مشاهده کنید. اگر حرکت غیریکنواخت دیدید، تسمه و پولی معیوب را باید فوراً تعویض کنید. در زمان دمونتاژ می‌توان آثار تیزشدگی یا پلیسه در شیار پولی‌ها را نیز دید، که دلیل سایش سریع تسمه است. تمامی پولی‌های واترپمپ، آلترناتور و پمپ هیدرولیک باید از نظر هم‌راستایی بررسی شوند.

صدای جیغ مانند

صدای جیغ از خودرو در شرایط متفاوتی شنیده می‌شود و بستگی به زمان وقوع دارد. اگر هنگام فشردن پدال گاز یا کاهش سرعت، این صدا را بشنوید، تسمه‌های پوسیده یا شل مسئولند. همچنین زمان چرخاندن فرمان، صدای جیغ بلند می‌تواند نشانه خرابی سیستم فرمان باشد. سیستم فرمان دارای اجزای متحرک متعدد است و باید محل دقیق نویز مشخص شود.

اگر صدای جیغ هنگام ترمز شنیده شود، معمولاً از لنت‌ها یا دیسک ترمز است. نازک شدن لنت باعث تماس فلز پشت لنت با دیسک می‌شود که تولید صدای هشداردهنده می‌کند.

گاهی صدای جیغ از ناحیه دینام می‌آید که نشانه فرسودگی بلبرینگ دینام است و در این صورت باید بلبرینگ یا کل واحد دینام تعویض شود. سایر صداهای جیغ ممکن است از اصطکاک قطعات متحرک یا لق شدن اتصالات ناشی شود، پس هیچ صدایی نباید نادیده گرفته شود زیرا احتمال منشأ مکانیکی جدی دارد.

صدای انفجار از اگزوز

اگر صدای انفجار یا شلیک از اگزوز شنیده شود، لوله اگزوز دچار فرسودگی، ترک یا زنگ‌زدگی است. وظیفه اگزوز خروج دود احتراق است و در صورت خرابی، دود و صدای انفجار به بیرون نفوذ می‌کند. بوی دود خام همواره نشانه‌ی آسیب لوله اگزوز است.

صدای سیلی یا تق تق از زیر خودرو

دو نوع یاتاقان در میل‌لنگ وجود دارد: ثابت و متحرک. صدای ضربه یا تق تق از بخش پایین موتور معمولاً ناشی از خرابی این یاتاقان‌هاست که به آن «یاتاقان زدن» گفته می‌شود. اگر صدای سیلی از بخش مرکزی شنیده شود، احتمال خرابی رینگ پیستون یا سایش دیواره سیلندر وجود دارد. در هر دو حالت باید بلافاصله موتور خاموش شود تا از آسیب جدی جلوگیری گردد.

صدای کلیک هنگام دور زدن یا شتاب گرفتن

اگر هنگام دور زدن یا گاز دادن صدای کلیک شنیده شود، پلوس خودرو دچار مشکل است. این صدا ممکن است از سرپلوس یا میله آن ایجاد شود و گاهی به شل شدن میله رابط چرخ یا فرمان مربوط است.

صدای بنگ بنگ یا ساییدگی در عبور از دست‌انداز

شنیدن صدای ضربه یا ساییدگی زیر خودرو هنگام عبور از دست‌انداز‌ها معمولاً علامت خرابی میل موجگیر یا بوش‌های دو سر آن است. این قطعات باید از نظر ترک یا لق بودن بررسی شوند.

صدای سوت مانند

این صدا در دو حالت شنیده می‌شود؛ از داخل اتاق خودرو یا زیر کاپوت. در حالت اول معمولاً از نوارهای آب‌بندی درب‌ها یا پنجره‌هاست. در حالت دوم ممکن است شیلنگ‌های سیستم خنک‌کننده ترک برداشته باشند و هوا از میان آن‌ها خارج شود. فرسودگی شیلنگ باعث نشتی هوا و شنیدن صدای سوت مانند می‌شود.

صدای زوزه یا وزوز از زیر خودرو

اگر صدای زوزه هنگام تغییر شتاب ایجاد شود، به احتمال زیاد دیفرانسیل کمبود روغن دارد. فرسودگی سیبک، بلبرینگ چرخ یا خود دیفرانسیل نیز می‌تواند چنین صدایی تولید کند. بررسی و تعویض روغن دیفرانسیل در زمان مناسب بسیار مهم است.

صدای هیس هیس از زیر درب موتور

این صدا معمولاً هنگام فشردن یا رها کردن پدال ترمز یا چند لحظه پس از خاموش کردن خودرو شنیده می‌شود و به خرابی بوستر ترمز مربوط است. در برخی موارد هنگام روشن یا خاموش کردن کولر یا بخاری این صدا شنیده می‌شود که نشانگر خرابی فن زیر داشبورد است. صدای هیس پس از خاموش شدن موتور می‌تواند ناشی از نشتی روغن یا مایع خنک‌کننده بر روی بخش‌های داغ موتور مثل منیفولد اگزوز باشد یا در مواقع خاص بیانگر نشتی در مسیر مکش سوخت است.

صدای غیرعادی هنگام دور زدن

اگر در زمان دور زدن صدایی غیرطبیعی شنیدید، ابتدا باد لاستیک‌ها را بررسی کنید. باد کم یا سائیدگی سطح لاستیک باعث صدا می‌شود. اگر لاستیک سالم بود، احتمال خرابی بلبرینگ چرخ یا عدم بالانس وجود دارد.

صدای استارت ناهنجار

صدای نامعمول هنگام استارت، یکی از علائم مهم خرابی‌های الکتریکی یا مکانیکی است. اگر صدا مانند ناخن کشیدن روی شیشه باشد، تسمه پروانه شل یا پوسیده است. خرخر هنگام استارت می‌تواند از دنده اتوماتیک استارت ناشی شود و صدای تیز و جیغ‌مانند معمولاً به اتصالات شل باتری مرتبط است.

صدای تایپیت هنگام روشن کردن خودرو

صدای تایپیت یا صدایی که صبح‌ها هنگام روشن کردن خودرو شنیده می‌شود، مخصوصاً در مدل‌هایی مانند پژو ۲۰۶ و سمند ملی یا موتورهای ۶ سیلندر کیا و هیوندای، نشانه خالی بودن تایپیت از روغن است. روی بدنه استکانی تایپیت کانالی برای ورود روغن وجود دارد که باید پر باشد. کمبود روغن یا جرم گرفتگی باعث می‌شود تایپیت صدای تق تق بدهد. بهترین راه پیشگیری، استفاده از روغن موتور و فیلتر روغن مرغوب و تعویض منظم آنهاست. تایپیت خالی از روغن در طول زمان گود شده و کاملاً از کار می‌افتد.

جمع‌بندی

صدای خودرو زبان هشدار سیستم‌های مکانیکی آن است. هر نویز، چه کوتاه و چه مداوم، نشانه تغییر در سلامت یکی از قطعات است. بی‌توجهی به صداهای غیرعادی می‌تواند به آسیب‌های جدی در موتور، تسمه‌ها و سیستم‌های حیاتی خودرو منجر شود. بررسی منظم فنی، استفاده از قطعات باکیفیت و سرویس به‌موقع، تضمین‌کننده عملکرد بی‌صدا و سالم خودرو است.