همه چیز درباره واشر سرسیلندر؛ از وظایف تا دلایل سوختن

به گزارش خودران، واشر سرسیلندر یکی از مهم‌ترین قطعات موتورهای احتراق داخلی است که نقش حیاتی در آب‌بندی و عملکرد صحیح پیشرانه دارد. خرابی یا سوختن این قطعه می‌تواند باعث افت شدید راندمان موتور و حتی از کار افتادن کامل آن شود. در این مقاله، وظایف واشر سرسیلندر، انواع آن، نشانه‌های خرابی و دلایل سوختن آن را بررسی می‌کنیم و به راهکارهای پیشگیری از این مشکل می‌پردازیم.

واشر سرسیلندر چیست؟

واشر سرسیلندر قطعه‌ای است که بین بلوک موتور (محل استقرار میل‌لنگ و پیستون‌ها) و سرسیلندر قرار می‌گیرد.
وظیفه اصلی آن، آب‌بندی کامل فضای بین سیلندر و سرسیلندر است تا از:

• فرار گازهای حاصل از احتراق
• نشت مایع خنک‌کننده از کانال‌های آب
• و نشت روغن از کانال‌های روغن
  جلوگیری کند.

در موتورهای مدرن غالباً از واشرهای فولادی چند لایه (MLS) استفاده می‌شود، درحالی‌که در موتورهای قدیمی‌تر واشر کامپوزیت یا مسی رایج بوده است.

این قطعه به دلیل موقعیت و طراحی خاص، باید در برابر تغییرات ناگهانی دما، فشار بالا و ارتعاشات موتور مقاوم بوده و دوام طولانی‌مدتی داشته باشد.

وظایف واشر سرسیلندر

1. آب‌بندی سیلندر:
   جلوگیری از هدررفت فشار احتراق و اطمینان از عملکرد کامل پیشرانه.
2. هدایت مایعات:
   ایجاد مسیرهای مجزا برای عبور مایع خنک‌کننده و روغن موتور بین بلوک و سرسیلندر.
3. جلوگیری از اختلاط مایعات:
   پیشگیری از ترکیب آب و روغن در موتور که می‌تواند خسارت جدی ایجاد کند.
4. جلوگیری از نفوذ گازها به مسیر مایعات:
   محافظت از مسیرهای روغن و آب در برابر ورود گازهای حاصل از احتراق.

علائم سوختن واشر سرسیلندر

سوختن واشر معمولاً به تدریج رخ می‌دهد، اما برخی علائم هشدار شامل:

• بد کار کردن سیلندر (Misfire) به علت عدم حفظ فشار
• نشتی مایعات خارجی (آب یا روغن از محل اتصال سرسیلندر و بلوک)
• وجود نشتی داخلی که به‌سادگی قابل مشاهده نیست
• خروج دود سفید یا آبی از اگزوز
• وجود حباب در رادیاتور
• بالا رفتن بیش از حد دمای موتور و جوش آوردن آن
• تغییر رنگ روغن به حالت سفید شیری (مخلوط شدن آب و روغن)
• نشتی از زیر منیفولد ورودی یا اگزوز

دلایل سوختن واشر سرسیلندر

عوامل متعددی می‌توانند باعث خرابی این قطعه شوند، از جمله:

• کم شدن سطح آب رادیاتور
• مسدود شدن مسیرهای عبور مایع خنک‌کننده در موتور
• خرابی پروانه یا واتر پمپ
• نقص عملکرد ترموستات
• پیچ‌خوردگی شیلنگ‌های ورودی و خروجی رادیاتور
• رانندگی طولانی در ترافیک سنگین یا فشار بیش از حد به موتور در گرما
• رسوب و گرفتگی در سیستم خنک‌کننده
• گرمای زیاد محیط و سبک رانندگی تهاجمی

تشخیص سوختن واشر سرسیلندر

تشخیص قطعی نیازمند تست‌های تخصصی مانند:

• تست کمپرس موتور
• تست نشت سیلندر
• تست بلوک موتور

لازم به ذکر است که نشانه‌های سوختن واشر سرسیلندر با برخی خرابی‌های دیگر مشابه است، لذا بررسی دقیق توسط مکانیک ضروری است.

هزینه تعویض یا تعمیر واشر سرسیلندر

هرچند خود واشر هزینه بالایی ندارد، اما هزینه دستمزد تعویض آن زیاد است، چون برای دسترسی به واشر، بسیاری از قطعات موتور از جمله:

• سیستم تایمینگ
• منیفولد ورودی و خروجی
• سرسیلندر
  باید باز شوند.
  در صورت صدمه دیدن سرسیلندر (بر اثر گرما) نیاز به تراشکاری نیز وجود دارد که هزینه را بیشتر می‌کند.

وضعیت در خودروهای ایرانی

به‌طور خاص، در موتور XU7 (روی پژو ۴۰۵، پارس و سمند)، مشکل شل بسته شدن پیچ‌های سرسیلندر و خلاصی بوش‌های تر باعث مستعد بودن این موتور به سوختن واشر می‌شود.

راهکار مکانیکی کارگاه اهورا:

• پیچ‌های جدید سرسیلندر پژو: اصطکاک کمتر و فشار یکنواخت بیشتر روی واشر و سرسیلندر
• فیکسچر مقاومتی سیلندر و بوش‌ها: تثبیت بوش‌ها در موقعیت دقیق و جلوگیری از حرکت آن‌ها

جمع‌بندی

واشر سرسیلندر قطعه‌ای حیاتی برای موتور است و خرابی آن می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد. شناسایی علائم اولیه و رفع سریع عواملی که باعث آسیب آن می‌شوند، بهترین راه پیشگیری از هزینه‌های سنگین تعویض است. همچنین، استفاده از قطعات بهبود یافته (مثل پیچ و فیکسچر مقاومتی) در برخی موتورهای حساس، می‌تواند دوام آن را افزایش دهد.

سوالات متداول (FAQ)

۱. واشر سرسیلندر هر چند وقت باید تعویض شود؟
زمان مشخصی ندارد و تا زمانی که سالم باشد نیاز به تعویض نیست، مگر در صورت خرابی.

۲. آیا سوختن واشر همیشه با دود سفید همراه است؟
در اغلب موارد بله، اما ممکن است بسته به نوع نشتی، این علامت ظاهر نشود.

۳. آیا رانندگی با واشر سوخته ممکن است؟
به‌شدت توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به خرابی کامل موتور شود.

۴. آیا ریختن آب سرد روی موتور داغ باعث سوختن واشر می‌شود؟
بله، سرد شدن ناگهانی اجزای داغ می‌تواند باعث تغییر شکل سرسیلندر و آسیب به واشر شود.

۵. مهم‌ترین عامل پیشگیری از سوختن واشر چیست؟
سلامت سیستم خنک‌کننده و جلوگیری از داغ شدن موتور.