خودران‌ها در پیچ خطر؛ مشکلاتی که هنوز حل نشده‌اند
هوش مصنوعی هرچقدر هم دقیق برنامه‌ریزی شود، جاده واقعیت همیشه پر از متغیرهای غیرمنتظره است. خودروهای خودران امروز دیگر فقط مسئله فناوری نیستند؛ بلکه مسئله اعتماد، قانون، و زیرساخت‌اند. در پشت تصویر براق رانندگی بدون دخالت انسان، مشکلاتی پنهان است که می‌تواند آینده‌ی این صنعت میلیاردی را کند یا حتی متوقف کند.
به گزارش خودران، فناوری خودران در ظاهر وعده‌ی امنیت و آسایش می‌دهد، اما در عمل هنوز گرفتار چالش‌هایی است که از سطح نرم‌افزار تا رفتار اجتماعی امتداد دارند. نخستین مشکل، نبود اطلاعات کامل محیطی است. حسگرها هرچقدر هم پیشرفته باشند، قادر به درک تمام موقعیت‌های غیرقابل پیش‌بینی نیستند. بارش شدید باران، مه غلیظ یا انعکاس نور از سطح مرطوب جاده، سیستم لیدار و دوربین‌ها را در لحظه کور می‌کند. در نتیجه، خطاهای تشخیص می‌تواند از میلی‌ثانیه تا چند ثانیه تأخیر داشته باشد—در سرعت‌های بالا این تأخیر برابر با فاصله‌ی میان امنیت و حادثه است.
دومین مشکل، وابستگی شدید به ارتباطات پایدار است. خودروهای خودران نیازمند اتصال دائمی میان یکدیگر و با سرورهای کنترل شهری‌اند. هر اختلال شبکه یا قطع سیگنال GPS در مناطق شلوغ یا ساختارهای بلند، می‌تواند کل سیستم را فلج کند. این ضعف زیرساختی به‌ویژه در شهرهای درحال توسعه بحرانی است، جایی که شبکه‌های 5G هنوز پوشش کامل ندارند.
چالش بعدی ناهماهنگی حقوقی میان کشورهاست. هنوز مشخص نیست در صورت تصادف، مسئولیت قانونی با چه کسی است؛ مالک خودرو، سازنده نرم‌افزار یا شرکت توسعه‌دهنده نقشه؟ نبود چارچوب بین‌المللی واحد باعث شده شرکت‌ها از واگذاری کامل کنترل به هوش مصنوعی خودداری کنند و فناوری را در سطح نیمه‌خودکار نگه دارند.
مسئله‌ی امنیت سایبری هم قابل چشم‌پوشی نیست. هر خودرو خودران عملاً بخشی از شبکه متصل جهانی است؛ و هر ضعف نرم‌افزاری، راه ورود برای هکرها. حملات شبیه‌سازی‌شده در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که می‌توان با القای داده‌ی جعلی در حسگرها، خودرو را به مسیر اشتباه هدایت کرد. به همین دلیل، استانداردهایی مانند ISO/SAE 21434 به زیرساخت دفاعی خودروها اضافه شده‌اند، اما اجرای جهانی آن هنوز کامل نیست.
در سطح انسانی، اعتماد عمومی بزرگ‌ترین مانع است. حتی اگر فناوری کامل باشد، احساس کنترل‌نداشتن در میان رانندگان یا سرنشینان نوعی ترس بنیادین ایجاد می‌کند. تحقیقات MIT نشان داده که در جوامع با فرهنگ رانندگی سنتی، پذیرش خودران‌ها حتی با تضمین ایمنی، کمتر از پنجاه‌درصد است؛ یعنی مردم به ماشین‌های بی‌انسان اعتماد ندارند.
از دید اقتصادی نیز، تعمیر و نگهداری خودران‌ها یک چالش تازه است. هزینه‌ی سرویس نرم‌افزاری و به‌روزرسانی هوش تصمیم‌گیرنده گاهی بیش از هزینه‌ی مکانیکی خود خودروست. این فشار مالی می‌تواند بازار را از مسیر مصرف عمومی خارج کرده و تبدیل به کالای لوکس فناورانه کند.
در مجموع، آینده‌ی خودران‌ها روشن است، اما مسیرشان هنوز پر از پیچ‌های تاریک. فناوری پیش می‌رود، اما جاده‌های جهان برای پذیرش کامل آن باید از نظر ایمنی، قانون و زیرساخت بازسازی شوند. تنها وقتی اعتماد عمومی و ثبات فنی هم‌زمان ایجاد شود، جاده واقعاً بدون راننده خواهد بود.
