بحران ارزی بازار خودرو را تهدید می‌کند
سه سال پس از بازگشت واردات خودرو به کشور، این بخش از بازار دوباره در آستانه بحرانی بزرگ قرار گرفته است. عدم تخصیص ارز به واردکنندگان، خودروها را در بنادر متوقف کرده و خطر تکرار شرایط سال ۱۳۹۷ را زنده کرده است.
به گزارش خودران، با گذشت سه سال از آغاز دوباره فرآیند واردات خودرو، انتظار می‌رفت سال ۱۴۰۴ به دوره‌ای باثبات، پررونق و بدون مشکلات گذشته برای واردکنندگان و مصرف‌کنندگان تبدیل شود. اما واقعیت بازار نشان می‌دهد این امید، چندان پایدار نبوده و اکنون این بخش دوباره با بحرانی مشابه سال ۱۳۹۷ روبه‌روست؛ بحرانی که می‌تواند به تعطیلی شرکت‌ها، تعدیل نیرو، از بین رفتن سرمایه‌گذاری‌ها، کمبود قطعات و جهش قیمتی منجر شود.
مشکل اصلی؛ گره ارزی
براساس گزارش فعالان بازار، عدم تخصیص ارز به واردکنندگان مهم‌ترین و خطرناک‌ترین مانع امسال است. این موضوع نه فقط روند ترخیص خودروها را متوقف کرده، بلکه موجب انباشت صدها دستگاه خودرو در بنادر و گمرکات شده است. به زبان ساده، حتی حضور این خودروها در کشور، فعلاً تأثیری بر عرضه در بازار ندارد.
بازاری با عطش بالا و تصمیم‌گیری‌های کند
بازار خودرو ایران، حتی با وجود عرضه‌های متعدد، نیاز و عطش زیادی به مدل‌های وارداتی دارد. بخشی از رکود فعلی بازار نیز به‌دلیل چشم‌انتظاری مصرف‌کنندگان برای تعیین تکلیف واردات ایجاد شده است. اثرات منفی ممنوعیت‌های سال ۱۳۹۷ و جهش ناگهانی قیمت‌ها نیز همچنان در ذهن خریداران باقی مانده و به بی‌اعتمادی آن‌ها دامن زده است.
تعرفه‌ها؛ گره‌ای که باز و دوباره بسته شد
در آغاز سال ۱۴۰۴، سیاست‌های تعرفه‌ای درج‌شده در لایحه بودجه نشان داد که مسیر واردات همچنان با موانع روبه‌روست. هرچند بعداً دولت با بازنگری و تعیین تعرفه‌های جدید، بخشی از این ابهام را رفع کرد، اما مشکل اصلی یعنی تأمین ارز به قوت خود باقی ماند.
پیامدهای تداوم بحران ارزی
طی یک‌سال گذشته واردکنندگان برای بهبود بازار، دست به سرمایه‌گذاری‌های جدی زده‌اند:
- توسعه شبکه و نمایندگی
- ایجاد زیرساخت‌های خدمات پس از فروش
- جذب و آموزش نیروهای متخصص
- تأمین و انبار قطعات یدکی
اما حالا با توقف جریان تخصیص ارز، این سرمایه‌گذاری‌ها در آستانه نابودی است. اگر وضعیت ادامه یابد:
- شرکت‌ها تعطیل یا کوچک می‌شوند
- تعدیل نیرو و بیکاری افزایش می‌یابد
- قیمت خودروهای وارداتی دوباره جهش می‌کند
تکرار سناریوی ۱۳۹۷ با شدتی بیشتر
تعطیلی واردات در ۱۳۹۷ تجربه‌ای تلخ برای بازار بود. حالا کارشناسان معتقدند اگر مشکل ارزی حل نشود، سناریویی مشابه اما شدیدتر تکرار خواهد شد. فشار دوباره بر مصرف‌کننده و از دست رفتن فرصت‌های بازار، به معنای آن است که دود این بحران باز هم به چشم مردم می‌رود.
جمع‌بندی تحلیلی
واردات خودرو در ایران پس از احیای مجدد، هنوز از ثبات مدیریتی و برنامه‌ریزی پایدار بی‌بهره است. بدون حل ریشه‌ای مشکلات ارزی، مسیر این صنعت به احتمال زیاد دوباره به بن‌بست سال ۱۳۹۷ خواهد رسید؛ با این تفاوت که این بار حجم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، گستره شبکه خدمات و میزان وابستگی بازار به واردات، بسیار بیشتر از گذشته است و در نتیجه خسارت‌ها نیز سنگین‌تر خواهد بود.
