تناقض نهادی در قیمت‌گذاری وارداتی‌ها ادامه دارد
بازار خودروهای وارداتی با تصمیمات متناقض شورای رقابت و سازمان حمایت روبه‌روست؛ برخی مدل‌ها در بورس کالا عرضه می‌شوند و برخی همچنان تحت نرخ‌گذاری دستوری باقی مانده‌اند.
به گزارش خودران، بازار خودروهای وارداتی در آستانه یک دوراهی مهم قرار گرفته است: بخشی از مدل‌ها طبق اعلام شورای رقابت از شمول قیمت‌گذاری خارج شده و می‌توانند در بورس کالا عرضه شوند، اما بخش دیگر همچنان زیر نظر سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نرخ‌گذاری می‌شود.
تناقض شورای رقابت و سازمان حمایت
یک منبع آگاه در شورای رقابت گفته است: «بر اساس مصوبه ۵۴۳، خودروهای وارداتی از انحصار خارج شده و شامل قیمت‌گذاری وزارت صمت نیستند.»
با این حال، اطلاعیه سامانه یکپارچه خودروهای وارداتی همچنان بر قیمت‌گذاری سازمان حمایت تاکید دارد. این موضوع ابهامی جدی ایجاد کرده که مشخص نیست مرجع نهایی تشخیص انحصار و تعیین قیمت، شورای رقابت است یا سازمان حمایت.
مطالبه واردکنندگان: قیمت‌گذاری آزاد
از سال گذشته، واردکنندگان بارها خواستار سپردن تعیین قیمت به خود شرکت‌ها شده‌اند. استدلال آن‌ها این است که در بازاری که چند شرکت یک مدل مشابه را عرضه می‌کنند، رقابت نسبی وجود دارد و نرخ‌گذاری دستوری ضرورتی ندارد. این امر به ویژه پس از افزایش تعداد شرکت‌های واردکننده و تنوع مدل‌ها، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
ورود به بورس کالا؛ شفافیت یا جهش قیمت؟
پذیرش پنج مدل وارداتی برای عرضه در بورس کالا پرسشی برانگیخته است: چه معیار یا فرآیندی موجب تفکیک این خودروها از سایر مدل‌ها شده است؟
از منظر بسیاری از فعالان بازار، فروش در بورس کالا مزیت شفافیت و کاهش رانت دارد، زیرا مکانیسم عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند و خریداران بدون قرعه‌کشی می‌توانند خرید کنند. اما وزارت صمت و سازمان حمایت نگران جهش قیمت‌ها و ایجاد بازار موازی برای مدل‌های پرتقاضای با عرضه محدود هستند.
تغییر ساختار بازار از انحصار به رقابت
پیش از توقف واردات در دهه ۹۰، بازار خودروهای خارجی در اختیار تعداد محدودی شرکت با مجوزهای خاص بود که رقابت واقعی را از بین برده بودند. اما طی یک‌سال اخیر، با آزادسازی نسبی واردات، برندهایی مانند تویوتا توسط چندین شرکت عرضه شده‌اند (برای مثال ۸ شرکت مختلف تویوتا وارد کرده‌اند). این تکثر واردکننده‌ها باعث شده شورای رقابت در اسفند ۱۴۰۳ اعلام کند که قیمت‌گذاری وارداتی‌ها را پیگیری نخواهد کرد.
فرآیند قیمت‌گذاری در بورس کالا
یک مقام مسئول در بورس کالا می‌گوید: «وقتی خودرویی در بورس عرضه می‌شود، ابتدا به ۱۰ هزار گواهی سپرده کالایی تبدیل می‌شود و قیمت پایه آن همان قیمت کارخانه است. سپس در فرآیند کشف قیمت، نرخ نهایی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. آغاز این فرآیند نیازمند تأیید وزارت صمت است.»
نتیجه‌گیری کارشناسان
کارشناسان معتقدند ورود بخشی از وارداتی‌ها به بورس کالا می‌تواند آغازگر اصلاح سازوکار قیمت‌گذاری باشد، مشروط بر اینکه معیارهای انتخاب شفاف باشد. در غیر این صورت، تفاوت رویه بین خودروهایی که در بورس عرضه می‌شوند و آن‌هایی که زیر نرخ‌گذاری دستوری باقی می‌مانند، باعث ایجاد شائبه تبعیض، رانت و بی‌اعتمادی بیشتر مصرف‌کنندگان خواهد شد.
