علائم هشداردهنده خرابی کاتالیزور خودرو
خرابی کاتالیزور خودرو می‌تواند عملکرد موتور را کاهش دهد و باعث افزایش آلاینده‌ها و مصرف سوخت شود. شناخت به موقع علائم خرابی این قطعه حیاتی به شما کمک می‌کند تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کرده و هزینه‌های تعمیر را کاهش دهید. در این مطلب با مهم‌ترین نشانه‌های خرابی کاتالیزور آشنا می‌شوید.
کاتالیست خودرو کجاست و چه وظیفه‌ای دارد؟
به گزارش خودران، کاتالیست جزو قطعات سیستم اگزوز است و در مسیر خروج دود موتور، بین منیفولد (Manifold) و صدا خفه‌کن (Muffler) قرار گرفته است. این قطعه با واکنش‌های شیمیایی، آلاینده‌های خطرناک مانند مونو اکسید کربن، آزبست و گوگرد را به گازهای کم‌خطر تبدیل می‌کند. به طور مثال، مونو اکسید کربن که بسیار سمی است، توسط کاتالیست به کربن دی‌اکسید تبدیل می‌شود که آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
علت خرابی کاتالیست خودرو
خرابی کاتالیست معمولاً به دو صورت گرفتگی ناشی از تجمع دوده و آسیب به ساختمان داخلی آن رخ می‌دهد. عوامل مختلفی باعث آسیب به کاتالیست می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- افزایش بیش از حد دمای موتور: رانندگی با دور موتور بالا می‌تواند دمای کاتالیست را تا حدی بالا ببرد که باعث ذوب شدن آن شود. دمای بیش از 1600 درجه فارنهایت خطرناک است.
- خرابی سنسور اکسیژن: این سنسور میزان اکسیژن مخلوط سوخت و هوا را اندازه‌گیری می‌کند. خرابی آن منجر به احتراق ناقص و افزایش آلاینده‌ها می‌شود که باعث گرفتگی سریع کاتالیست خواهد شد.
- کیفیت پایین سوخت و افزودنی‌های غیراستاندارد: سوخت بی‌کیفیت باعث احتراق ناقص و در نتیجه آسیب کاتالیست می‌شود.
- خرابی شمع‌های موتور: شمع‌های معیوب باعث ایجاد احتراق ناقص می‌شوند که سوخت ناقص می‌تواند وارد کاتالیست شده و آن را آسیب بزند.
- نشتی مایع خنک‌کننده یا روغن موتور: نشت این مواد به مسیر اگزوز می‌تواند باعث گرفتگی و آسیب کاتالیست شود.
- وارد شدن ضربه یا شوک حرارتی: ضربه فیزیکی یا تغییرات ناگهانی دما می‌تواند به ساختار کاتالیست آسیب برساند.
- خوردگی: تماس طولانی مدت با عوامل محیطی منجر به خوردگی و خرابی کاتالیست می‌شود.
علائم خرابی کاتالیست خودرو
تشخیص خرابی کاتالیست معمولاً نیاز به تست‌های تخصصی دارد، اما برخی علائم هشداردهنده عبارت‌اند از:
- کاهش قدرت موتور و شتاب‌گیری ضعیف، به ویژه در سربالایی‌ها
- بوی نامطبوع گاز گوگرد (شبیه به بوی تخم مرغ گندیده) در اطراف خودرو
- خارج شدن دود تیره و غلیظ از اگزوز
- افزایش حرارت غیرعادی در قسمت اگزوز
- روشن شدن چراغ چک موتور
- مشکل در استارت زدن یا استارت با تأخیر
- تغییر مصرف سوخت نسبت به حالت عادی
کاهش قدرت موتور و گرفتگی کاتالیست باعث می‌شود مسیر خروج دود مسدود شده و گازهای آلاینده به داخل محفظه احتراق بازگردند. این امر موجب کاهش فضای اکسیژن و کیفیت احتراق می‌شود و در نهایت منجر به کاهش کارایی موتور می‌گردد.
روش‌های تشخیص خرابی کاتالیست
1. تست خلاء
- گیج خلاء را به خط خروج دود از اگزوز متصل کنید.
- خودرو را روشن کرده و اجازه دهید گرم شود.
- فشار گیج باید بین 18 تا 22 بار جیوه باشد.
- با افزایش دور موتور به 2500-3000 دور بر دقیقه، اگر فشار به سرعت کاهش یافت کاتالیست سالم است؛ در غیر این صورت کاتالیست مشکل دارد.
2. تست دما
- با دماسنج دمای لوله اگزوز قبل و بعد از کاتالیست را اندازه‌گیری کنید.
- در حالت سالم، دمای خروجی باید بالاتر از ورودی باشد.
- اگر دماها برابر بودند، کاتالیست احتمالا خراب است.
3. تست فشار بازگشتی
- سنسور اکسیژن را جدا کرده و فشارسنج نصب کنید.
- در حالت گرم بودن موتور، فشار بین 0 تا 3 پوند بر اینچ مربع طبیعی است.
- اگر فشار بالای 8 پوند بر اینچ مربع باشد، کاتالیست آسیب دیده است.
کلام پایانی
کاتالیست نقشی فراتر از حفاظت محیط زیست دارد و سلامت آن مستقیماً بر عملکرد موتور و مصرف سوخت تاثیرگذار است. بی‌توجهی به خرابی این قطعه می‌تواند خسارت‌های سنگینی به موتور وارد کند. بنابراین به محض مشاهده علائم خرابی کاتالیست، به تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید تا از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.
