نبرد استانداردها میان چین و آمریکا بر سر کنترل داده خودران‌ها

لایه فنی؛ دو فلسفه متضاد در استانداردسازی داده خودران

به گزارش خودران، در آمریکا، ساختار داده‌محور SAE و اتحادیه IEEE بر مبنای مدل متن‌باز استوار است. شرکت‌های توسعه‌دهنده مانند Waymo و Tesla داده‌های حرکتی را با شناسه‌های تصادفی رمزگذاری می‌کنند تا میان تولیدکنندگان مختلف قابلیت هم‌خوانی حفظ شود. این رویکرد، الگوریتم‌های مشترک برای درک محیط رانندگی را تسهیل کرده و مطابق با استاندارد SAE J3016 طبقه‌بندی می‌شود.

در مقابل، چین با چارچوب‌های ملی تحت نظر وزارت صنعت (MIIT) و استاندارد GB/T 40429، مسیر متفاوتی را برگزیده است. داده‌های حرکتی در سرورهای محلی ذخیره می‌شود و خروج آن بدون مجوز رسمی ممنوع است. این استاندارد ضمن حفاظت از مالکیت ملی داده‌ها، جریان هوش مصنوعی را کاملاً بومی می‌سازد، اما تبادل بین‌المللی را محدود می‌کند.

در نتیجه، دو فلسفه کاملاً متفاوت شکل گرفته است: آمریکا، اشتراک داده برای توسعه جهانی؛ و چین، انحصار داده برای امنیت ملی.

تقابل ژئو‌تکنولوژیک؛ داده‌های حرکتی به‌عنوان سلاح اطلاعاتی

به گزارش Bloomberg Tech (2025)، هر خودرو خودران چینی به طور میانگین در هر ساعت بیش از 3 گیگابایت داده تصویری و مکانی تولید می‌کند. برای پکن، این داده‌ها نه فقط جزئیات ترافیک بلکه تصویر زنده‌ای از زیرساخت شهری و فعالیت اقتصادی است.

در این میان، واشنگتن با قانون Data Mobility Act مطالبه‌ای روشن دارد: خودروهای وارداتی باید قابلیت رمزنگاری قابل‌تطبیق با استاندارد NIST را داشته باشند تا مسیر جریان داده قابل پیگیری باشد. این تصمیم نقطه آغاز جنگ استانداردهای کنترل داده خودران شد؛ نبردی که تاکنون باعث توقف ورود برخی ناوگان‌های خودران چینی در خاک آمریکا شده است.

از سوی دیگر، چین در پاسخ، پروژه AutoCloud Secure Framework را پیش برد تا کنترل کامل لایه ابری ناوگان‌ها را در مالکیت داخلی نگه دارد. هدف نهایی: جلوگیری از نشت اطلاعات استراتژیک به مدل‌های آمریکایی مبتنی بر Federated Learning و Edge AI.

پیامدهای اقتصادی و اخلاقی؛ استقلال داده یا انحصار جهانی؟

نبرد استانداردها، صرفاً نزاع فنی نیست. تحلیل موسسه Brookings (2025) نشان می‌دهد که عدم توافق بر سر الگوی بین‌المللی داده، خسارتی معادل 270 میلیارد دلار در سرمایه‌گذاری‌های مشترک خودروهای خودران ایجاد کرده است. شرکت‌هایی مانند Nvidia و Huawei که پردازنده‌های هوش رانندگی تولید می‌کنند، ناچار شده‌اند نسخه‌های جداگانه‌ای برای هر کشور طراحی کنند.

از منظر اخلاقی، سوال تازه‌ای مطرح شده است: مالک واقعی داده حرکتی کیست؟ کاربر، شرکت سازنده، یا دولت؟ در غیاب استاندارد جهانی، هر کشوری داده‌های حرکتی را به‌مثابه دارایی ملی تلقی می‌کند؛ دارایی‌ای که امنیت شهری، هوش مصنوعی و حتی رقابت سیاسی بر آن استوار است.

جمع بندی

نبرد میان چین و آمریکا بر سر کنترل داده خودروهای خودران، مرحله‌ای تازه از رقابت جهانی در هوش مصنوعی را رقم زده است. این جدال دیگر فقط درباره خودرو نیست، بلکه درباره تعریف مالکیت داده، آینده امنیت سایبری و شکل‌دهی استانداردهای جهانی فناوری هوشمند است.