سود سهام‌داران ایران خودرو و سایپا از کجا تأمین می‌شود؟
با وجود ادامه زیان‌دهی صنعت خودروسازی، ایران‌خودرو توانسته رشد تولید ۱۰ درصدی را ثبت کند؛ در حالی که سایپا و پارس‌خودرو با افت شدید تولید روبه‌رو هستند و زیان انباشته صنعت به بیش از ۲۵۵ همت رسیده است.
به گزارش خودران، طبق آخرین برآوردها، روند زیان‌دهی غول‌های جاده مخصوص همچنان ادامه دارد. در حالی که ایران‌خودرو طی ماه‌های اخیر رشد محسوسی در تولید داشته، سایپا و پارس‌خودرو با افت چشمگیر تولید مواجه شده‌اند. همین وضعیت بار دیگر این پرسش را در ذهن فعالان بازار سرمایه زنده کرده است که سود سهام‌داران این شرکت‌ها از کجا تأمین می‌شود و آیا رازی پنهان در سهام‌داری خودروسازان بزرگ کشور وجود دارد یا خیر.
آمار تازه از تولید خودروسازان
براساس تازه‌ترین گزارش‌ها، غیر از ایران‌خودرو که توانسته رشد ۱۰.۱ درصدی تولید را ثبت کند، دو خودروساز دیگر کشور یعنی سایپا و پارس‌خودرو وضعیت مطلوبی ندارند. در هفت‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۴، تولید در سایپا ۳۴ درصد و در پارس‌خودرو ۳۸ درصد کاهش یافته است؛ موضوعی که نگرانی‌ها از روند نزولی تیراژ را افزایش داده است.
رشد هم‌زمان زیان انباشته و بدهی
طبق اطلاعات ثبت‌شده در سامانه کدال، میزان زیان انباشته خودروسازان در شش‌ماهه نخست سال جاری ۱۱.۸ درصد افزایش یافته و از ۲۲۸.۷۲ همت در پایان سال گذشته به ۲۵۵ همت رسیده است.
همچنین زیان عملیاتی که هر شش ماه محاسبه می‌شود، در همین بازه زمانی ۲۱.۴ درصد رشد کرده و به ۱۷.۲۹ همت رسیده است.
این در حالی است که گزارش دیگری از انجمن همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان کشور، برآوردی به‌مراتب نگران‌کننده‌تر ارائه داده است؛ بر اساس این گزارش، زیان انباشته خودروسازان حدود ۳۱۰ همت و بدهی مجموع آن‌ها بیش از ۶۲۰ همت برآورد می‌شود.
سلطه ۸۰ درصدی با وجود زیان
با وجود آنکه شاخص‌های مالی این شرکت‌ها وضعیت ناپایدار را نشان می‌دهد، جایگاه آن‌ها در بازار داخلی همچنان قدرتمند است. ایران‌خودرو و سایپا مجموعاً بیش از ۸۰ درصد بازار خودرو کشور را در اختیار دارند؛ بنابراین، جذابیت برندها و نفوذ تاریخی آن‌ها همچنان سرمایه‌گذاران و خریداران را به حفظ سهم خود در این بازار ترغیب می‌کند.
پرسش‌های بی‌پاسخ سهام‌داران
با وجود رشد فزاینده زیان، این پرسش‌ها همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند:
چرا سهام‌داران عمده این شرکت‌ها از فروش سهام خود اجتناب می‌کنند؟
آیا سود سهام از منابع دیگری تأمین می‌شود؟
آیا دولت و سهام‌داران عمده دلیلی غیرمالی برای ادامه این مسیر دارند؟
رفتار دولت در تداوم مدیریت زیان‌ده نیز برای کارشناسان عجیب است. به باور تحلیل‌گران، شاید بخشی از سود سهام‌داران از طریق معاملات غیرمستقیم یا امتیازات جانبی صنعت خودرو تأمین می‌شود. برخی نیز می‌گویند دولت با نگاه اجتماعی و اقتصادی، این صنعت را ابزاری برای کنترل بازار اشتغال و مصرف داخلی می‌داند؛ نه صرفاً بنگاهی سودآور.
ضرورت بازنگری در سیاست‌های خودروسازی
با استمرار زیان و فرسایش منابع، کارشناسان بر این باورند که ادامه این روند بدون اصلاح ساختار مدیریتی و مالی، نه‌تنها کمکی به ثبات بازار نمی‌کند، بلکه زیان انباشته را به سطحی خطرناک‌تر خواهد رساند. به‌نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش که «راز تداوم سهام‌داری زیان‌ده» چیست، کلید بازنگری در آینده صنعت خودروسازی ایران باشد.
