خودرو از تورم عقب ماند؛ جهش ۵۶ درصدی هزینه حمل‌ونقل عمومی
گزارش تورم مرداد ۱۴۰۴ نشان می‌دهد در حالی‌که قیمت خودرو رشدی کمتر از میانگین تورم کل داشته، هزینه حمل‌ونقل عمومی با جهش ۵۶ درصدی، فشار بی‌سابقه‌ای بر خانوارهای کم‌درآمد وارد کرده است.
به گزارش خودران، گزارش مردادماه ۱۴۰۴ مرکز آمار ایران بار دیگر نشان می‌دهد که نرخ تورم در کشور همچنان در سطوح بالا قرار دارد. تورم سالانه به ۳۶.۳ درصد، تورم نقطه‌به‌نقطه به ۴۲.۴ درصد و تورم ماهانه به ۲.۹ درصد رسیده است. با این حال، بررسی جزئیات بخش حمل‌ونقل تصویر متفاوتی از فشار هزینه‌ها ارائه می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که در این بخش، گروه‌های مختلف جامعه تجربه‌ای کاملاً متفاوت از یکدیگر دارند.
رشد ملایم قیمت خودرو
شاخص «خرید وسایل نقلیه» در مرداد ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۳.۷ درصد رشد کرده و تورم سالانه این بخش ۲۲.۵ درصد بوده است. این میزان حدود ۱۳ تا ۱۸ واحد درصد کمتر از میانگین تورم کل کشور است. به گفته کارشناسان، رکود تقاضا در بازار، سیاست‌های کنترلی دولت و کاهش قدرت خرید خانوارها مهم‌ترین دلایل این رشد ملایم هستند؛ مسیری که پس از سال‌ها جهش قیمتی، نشان‌دهنده ورود بازار خودرو به دوره‌ای آرام‌تر است.
هزینه نگهداری رو به افزایش
اگرچه قیمت خرید خودرو کمتر از تورم کل بالا رفته، اما داشتن خودرو همچنان پرهزینه‌تر شده است. در بخش «استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی» شامل تعمیرات، خدمات و قطعات یدکی، تورم نقطه‌به‌نقطه ۳۲.۳ درصد و تورم سالانه ۲۵.۵ درصد گزارش شده است. افزایش نرخ ارز و محدودیت واردات قطعات یدکی از جمله دلایل رشد این هزینه‌ها عنوان می‌شود؛ بنابراین مالکیت خودرو همچنان با فشار هزینه‌های جانبی همراه است.
حمل‌ونقل عمومی؛ رکورددار فشار تورمی
بیشترین شدت تورم در مردادماه به بخش «حمل‌ونقل عمومی» تعلق دارد؛ جایی که تورم سالانه به ۵۶ درصد، تورم نقطه‌به‌نقطه به ۵۴.۷ درصد و تورم ماهانه به ۲.۴ درصد رسیده است. این ارقام بیش از ۲۰ واحد درصد بالاتر از تورم کل کشور هستند و نشان می‌دهند که ناوگان عمومی، که تا چندی پیش گزینه‌ای مقرون به‌صرفه برای دهک‌های پایین درآمدی بود، اکنون به یکی از پرهزینه‌ترین اقلام سبد مصرفی خانوارها تبدیل شده است.
الگوی تورمی در بخش حمل‌ونقل
در نگاه کلی، تورم سالانه کل بخش حمل‌ونقل در مردادماه ۳۰.۷ درصد و تورم نقطه‌به‌نقطه آن ۳۴.۳ درصد بوده است؛ کمی پایین‌تر از متوسط تورم کشور. با این حال، ترکیب داخلی این شاخص، تصویر نابرابر هزینه‌ها را آشکار می‌کند:
- خرید خودرو: رشد پایین‌تر از متوسط تورم کل
- نگهداری خودرو: رشد نزدیک به متوسط تورم کل
- حمل‌ونقل عمومی: رشد بسیار بالاتر از متوسط تورم کل
پیامد اجتماعی: شکاف بیشتر در دسترسی به جابه‌جایی
این الگوی تورمی به روشنی نشان می‌دهد که خانوارهای فاقد خودرو و وابسته به حمل‌ونقل عمومی، بیشترین فشار تورمی را تجربه کرده‌اند، در حالی که افرادی که امکان خرید و استفاده از خودرو شخصی را دارند، افزایش هزینه کمتری را متحمل شده‌اند. تداوم این روند، خطر تشدید شکاف طبقاتی در حوزه جابه‌جایی شهری را به همراه خواهد داشت.
جمع‌بندی
تورم مرداد ۱۴۰۴ در بخش حمل‌ونقل نشان‌دهنده فشار مضاعف بر قشرهایی است که کمترین توان مقابله با افزایش هزینه‌ها را دارند. اگر این روند مهار نشود، استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد دشوار یا حتی غیرممکن خواهد شد. به نظر می‌رسد دولت ناگزیر است برای جلوگیری از تعمیق این شکاف، سیاست‌های حمایتی فوری و هدفمند در حوزه حمل‌ونقل عمومی اتخاذ کند.
